دستبند هرمز

ساخته شده با سنگ جاسپر تراش استار و سایز 8 میلیمتری

واژه جاسپر در زبان یونانی (iaspis) معنی سنگ خال دار و عجیب و غریب شناخته می شود. در گذشته نام دیگر سنگ جاسپر در زبان فارسی یشب (yashp) بوده است. از نظر تاریخی آن را می توان به عنوان یک سنگ جواهری در تاریخ آذربایجانی، فارسی، عبری، آشوری و یونانی دانست که طرفدارن زیادی داشته است. جاسپر سبز در حدود 4 و 5 هزار سال قبل از میلاد مورد استفاده قرار می گرفته است.

جاسپر (jasper) یا ژاسپر در واقع به مجموعه ای از کوارتز های ریزبلورین یا کلسدون با مواد معدنی دیگر گفته می شود. جاسپر سنگی با سختی 7 – 6.5 در مقیاس موس و یک سنگ متخلخل است که تقریبا دارای رنگ های مختلف است و از مواد معدنی رسوبات و یا خاکستر ها تشکیل شده است. این سنگ در طول زمان و در جریان رسوبگذاری سیلیکات ها و خاکستر های آتشفشانی ایجاد شده است.

به طور کلی جریان گرمابی آتشفشانی در تشکیل و ایجاد این سنگ موثر بوده است. جاسپر ذاتا اوپک بوده و نورگذری ندارد. شاید لایه ای نازک از آن بتواند نیم اوپک باشد. تقریبا 20 درصد این سنگ را درونگیر های از مواد غیر از کوارتز یعنی کانی های معدنی طبیعی یا اکسید آنها تشکیل داده اند.

از معادن بزرگ این سنگ میتوان به معادن هند، ونزوئلا، فرانسه، آمریکا، روسیه، و آلمان اشاره کرد. سنگ جاسپر در رگه ها و ترکهای سنگهای آتشفشانی و اغلب همراه سنگهای عقیق و یا کالسدونی یافت میشود. رگه های ژاسپر گاها در سنگهای آذرین بوقوع می پیوندند، برای مثال جاسپر قرمز و زرد در رشته کوه های شرقی زاکسن ارزبرگ آلمان و در گرانیت یافت میشوند.

در ایران نیز به جرات میتوان گفت در بیشتر نقاط کشورمان سنگ سنگ جاسپر مخصوصا همراه عقیق یافت میشود. نمونه هایی در ایران از این سنگ وجود دارد که دارای رنگها و تنوع اشکال زیبایی روی آن هستند و پتانسیل بالایی را جهت تراش و کاروینگ بوجود می آورند. به طور کلی این سنگ دارای قیمتی ارزان بوده و در حجم های بالا قیمت سنگ جاسپر به ازای هر کیلو، بسته به کیفیت میتواند از 10 تا 150 هزارتومان در بازار باشد. به همین دلیل این سنگ بهسازی یا مصنوعی یا تقلبی ندارد.

تراش

این سنگ دارای سطحی صاف و شکننده است و اغلب برای مواردی همچون تزئینات و ساخت زیورآلات مورد استفاده قرار می گیرد. به علت ساختار همگن خود میتواند دارای رنگی یکدست باشد که برای تراش کاروینگ و مجسمه های کلکسیونی بسیار مناسب باشد. گاهی نیز دارای رنگهای مختلف و رگه هایی است که زیبایی خاصی به سنگ جاسپر میدهند. تراش های کابوشن، کاروینگ، مهره تراشی از جمله تراش های متداولی هستند که بر روی این گوهر انجام میشود.

بر طبق انجیل، جاسپر هدیه مستقیمی از سوی خدا بوده و اولین سنگ بنای اور شلیم می باشد. در فرهنگ عبری و یهودی به این سنگ Yashpheh گفته میشد و جاسپر یکی از دوازده سنگ مقدسی بود که خاخام ها روی سینه بند ملیله دوزی شده خود میگذاشتند. باور بر این بود که هارون برادر حضرت موسی (ع) در زره سینه بند خود از جاسپر قرمز به عنوان سنگ اول Odem و از جاسپر زرد به عنوان سنگ دهم Tarshish استفاده میکرد.